«Αφού έφαγα τρία πιάτα μακαρόνια, ας φάω και τα υπόλοιπα και τη σοκολάτα που αγόρασα το πρωί».
«Θα φάω σήμερα πάρα πολύ και αύριο δεν θα φάω τίποτα για να ισορροπήσει».
«Πάλι τα ίδια. Απέτυχα και πάλι να φάω λίγο».
«Τα κάνω όλα χάλια. Δεν μου αξίζει να ζω».
Αυτές είναι ορισμένες σκέψεις που μπορεί να κάνει ένα άτομο που έχει αδηφαγική διαταραχή, πριν, μετά ή κατά τη διάρκεια ενός υπερφαγικού επεισοδίου.
Τι είναι, όμως, η αδηφαγική διαταραχή;
Η αδηφαγική διαταραχή είναι μία διατροφική ασθένεια, την οποία όλο και περισσότερα άτομα αντιμετωπίζουν σήμερα. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανόν πολλοί άνθρωποι να την αντιμετωπίζουν χωρίς να το γνωρίζουν.
Πρόκειται για μια ψυχογενή νόσο, η οποία παρουσιάζει επεισόδια υπερφαγίας. Το άτομο έχει μια προβληματική σχέση με την τροφή, έχει διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα του, ενώ έχει προσπαθήσει αρκετά στο παρελθόν να χάσει βάρος.
Η συνεχής προσπάθεια απώλειας κιλών μέσω δίαιτας, δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που κάνει το άτομο να αισθάνεται τύψεις και ενοχές γύρω από την κατανάλωση φαγητού.
Για να θεωρηθεί πως κάποιο άτομο έχει αδηφαγική διαταραχή, τα υπερφαγικά επεισόδια πρέπει να εμφανίζονται τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα για έξι μήνες.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι ασθενείς με αδηφαγική διαταραχή δεν χρησιμοποιούν εκκαθαριστικές μεθόδους ή υπερβολική άσκηση ως αντισταθμιστικούς παράγοντες, όπως συμβαίνει στη βουλιμία.
Τα αίτια της αδηφαγικής διαταραχής είναι πολυπαραγοντικά, συμπεριλαμβανομένων παραγόντων τόσο ψυχολογικής, όσο και βιολογικής φύσης.
Η Κατερίνα Ηλιάκη μιλά στο NEWS 24/7 για την αδηφαγική διαταραχή. Η ίδια διαγνώστηκε με την εν λόγω διαταραχή το 2021, σε ηλικία 20 ετών.
Η Κατερίνα κατάγεται από τα Χανιά, ωστόσο τα τελευταία τέσσερα χρόνια ζει στα Ιωάννινα, όπου και σπουδάζει.
Όπως αναφέρει, η εν λόγω διατροφική διαταραχή ξεκίνησε να εκδηλώνεται όταν η ίδια έδινε Πανελλήνιες, δηλαδή στην Γ’ Λυκείου.
Τότε ήταν που ξεκίνησε και η διαταραγμένη σχέση της με το φαγητό.
Η ίδια μιλά για την αδηφαγική διαταραχή, για τα αρνητικά σχόλια και την αμφισβήτηση που έχει δεχθεί, αλλά και για τις εσφαλμένες αντιλήψεις που μπορεί να έχει κάποιος σχετικά με τη νόσο.
Για παράδειγμα, όπως λέει η 24χρονη, ένα άτομο που αντιμετωπίζει αυτή την ασθένεια δεν είναι απαραίτητο να έχει ένα μεγάλο σώμα, τονίζοντας πως πολλές φορές η διατροφική διαταραχή δεν “φαίνεται” απαραίτητα στην εμφάνισή μας.
Τέλος, η Κατερίνα επιθυμεί να περάσει ένα θετικό μήνυμα σχετικά με την αντιμετώπιση της νόσου, υποστηρίζοντας πως ένα άτομο, μέσω της σωστής καθοδήγησης ειδικών, μπορεί να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει την αδηφαγική διαταραχή.
Ξεκίνησα να κάνω υπερφαγικά επεισόδια το 2018, όταν έδινα Πανελλήνιες και αυτό συνεχίστηκε για 3 χρόνια. Μέχρι τότε δεν είχα σκεφτεί ότι πρόκειται για κάποια διαταραχή, θεωρούσα ότι είμαι απλά λαίμαργη. Δεν είχα ιδέα τι συνέβαινε.
Το 2021, που σπούδαζα πια στα Ιωάννινα, αποφάσισα να πάω σε μια ψυχολόγο, η οποία έκανε και τη διάγνωση.
Αρκετός κόσμος έχει αδηφαγική διαταραχή και δεν το γνωρίζει. Είναι πολύ σημαντικό να πούμε ότι αδηφαγική διαταραχή δεν είναι το να φάει μια μέρα κάποιος πολύ φαγητό, επειδή κατανάλωσε πολλή ενέργεια. Αδηφαγική διαταραχή δεν είναι επίσης το να φας μια ημέρα πολλά γλυκά επειδή το έχεις ανάγκη συναισθηματικά.
Η αδηφαγική διαταραχή είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο. Όταν λέμε υπερφαγικό, μιλάμε για μια κατάσταση που έχει πολύ μεγάλη συχνότητα, μπορεί να γίνεται 2-3 φορές την εβδομάδα, ίσως και κάθε μέρα. Μιλάμε για τρομερές ποσότητες φαγητού, οι οποίες δεν έχουν διακοπή.
“Μπορεί να μη σου αρέσει καν αυτό που τρως”
Τρως κάτι ασταμάτητα, αδιάκοπα, μπορεί να μην είσαι σε θέση να φας άλλο, άλλα δεν μπορείς να σταματήσεις. Μπορεί αυτό να μην είναι απαραίτητα κάτι που σου αρέσει. Μπορεί να είναι ακόμη και μπρόκολο. Να φας δηλαδή δύο ολόκληρα μπρόκολα, χωρίς να το θες στην πραγματικότητα, απλά επειδή δεν μπορείς να το σταματήσεις.
Στη συνέχεια, έρχονται οι τύψεις, οι οποίες μπορεί να ξεκινήσουν από την ώρα που κάνεις το υπερφαγικό επεισόδιο και να συνεχίζονται για μέρες, εβδομάδες ή και για μήνες. Μπορεί να φας πάρα πολύ μέσα σε μια ημέρα και την επόμενη ημέρα να πεις ότι δεν θα φας τίποτα για να αντισταθμιστεί μέσα σου.
Το βράδυ, όμως, κατά πάσα πιθανότητα θα νιώσεις συναισθηματική πείνα και θα πεις ότι θα φας λίγο. Συνήθως, όμως δεν θα μείνεις στις δύο μπουκιές. Και την επόμενη μέρα θα νιώσεις τύψεις για το γεγονός ότι δεν δούλεψε αυτό που είχες στο μυαλό σου. Και νιώθεις ότι απέτυχες, ότι τα έκανες για ακόμη μια φορά λάθος, ότι δεν σου αξίζει να ζεις.
“Φαύλος κύκλος που δεν σπάει”
Από πολύ μικρή έβλεπα το φαγητό ως επιβράβευση, ωστόσο το θέμα ξεκίνησε στην Γ’ Λυκείου. Εκεί είδα για πρώτη φορά τη διαφορά στον ψυχισμό μου, στο πώς βλέπω το φαγητό. Τότε ήταν που άλλαξε πολύ η σχέση μου με αυτό.
Οι διατροφικές διαταραχές δεν έχουν να κάνουν τόσο με τη σχέση σου με το φαγητό, έχουν να κάνουν περισσότερο με τον ψυχισμό σου.
Ουσιαστικά, η αδηφαγική διαταραχή για μένα είναι το αποτέλεσμα της κατάθλιψης.
Μέχρι να επικοινωνήσω στα social media ότι έχω αυτή τη διαταραχή, δεν γνώριζα ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν το ίδιο ζήτημα με εμένα.
Η αδηφαγική διαταραχή είναι πιο συχνή από τη νευρική ανορεξία, παρόλο που ο κόσμος θεωρεί το αντίθετο. Διότι η δεύτερη διακρίνεται πιο εύκολα.
Ενώ με την αδηφαγική διαταραχή, συνήθως κάποιος θα πει ότι ένα άτομο είναι υπέρβαρο επειδή τρώει. Βγάζει το συμπέρασμά του και πολλές φορές τείνει να αμφισβητεί ότι νοσείς.
Εδώ υπάρχει και το πρόβλημα του body shaming, που είναι ένα άλλο μεγάλο ζήτημα.
Έχω υπάρξει θύμα μπούλινγκ για το σώμα μου. Μέχρι πέρσι προσπαθούσα να εξηγήσω σε όλους τι είναι η αδηφαγική διαταραχή, να τους πω ότι πρόκειται για ένα ψυχικό νόσημα. Πλέον, όμως, έχω αποδεχθεί ότι μόνο όποιος θέλει να ακούσει, θα ακούσει, οπότε δεν έχω το σθένος να προσπαθώ συνεχώς να πείσω κάποιον για το τι σημαίνει αδηφαγική διαταραχή.
“ΚΑΠΟΙΟΙ ΜΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΧΩ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ, ΟΤΙ ΑΠΛΑ ΤΡΩΩ”
Είναι δύσκολο να δέχομαι σχόλια αμφισβήτησης, λέγοντάς μου για παράδειγμα πως δεν έχω κάποια διαταραχή, αλλά απλά μου αρέσει να τρώω συνεχώς. Έχω κουραστεί αρκετά με αυτά τα σχόλια και προσπαθώ να κλείνω τα αυτιά μου. Πια δεν μπαίνω στη διαδικασία να τσακωθώ ή να αλλάξω γνώμη σε κάποιον που δεν θέλει να καταλάβει.
Για πολλά χρόνια πίστευα πως πρόκειται για μια ψυχική ασθένεια που κουβαλάς για πάντα μέσα σου. Ότι είναι κάτι που δεν μπορείς να ξεπεράσεις, αλλά ευτυχώς με έχουν διαψεύσει όσα άτομα έχουν καταφέρει να το ξεπεράσουν. Δεν είναι εύκολο, θα υπάρξουν πολλά σκαμπανεβάσματα, θέλει μεγάλη προσπάθεια και θέλει επίσης και στήριξη από τον κύκλο του ατόμου.
Αυτό που έχω αντιληφθεί είναι ότι το “κλειδί” είναι να αποδομήσει κάποιος το φαγητό. Δεν βοηθά να σκέφτεσαι συνεχώς τις θερμίδες, τα συστατικά.
Μπαίνεις σε ένα τριπάκι που το φαγητό δεν είναι πλέον απόλαυση, αλλά στο μυαλό σου μοιάζει με ναρκωτικό. Όσο σκέφτεσαι ότι δεν πρέπει να το καταναλώσεις, τόσο πιο πολύ γυρνάει γύρω από το μυαλό σου.
Τέλος, φυσικά στην όλη διαδικασία αντιμετώπισης είναι αναγκαίο το άτομο να συνεργαστεί τόσο με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, όσο και με κάποιον ειδικό γύρω από τη διατροφή και τις διατροφικές διαταραχές.
Διάγνωση και τρόποι αντιμετώπισης
Η Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, Βασιλεία Φουντουλάκη, μιλώντας στο NEWS 24/7 για την αδηφαγική διαταραχή, τονίζει πως πρόκειται για μια διατροφική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη κατανάλωση τροφής χωρίς το άτομο απαραίτητα να νιώθει την βιολογική πείνα.
Όπως αναφέρει η ειδικός, πρόκειται για ψυχογενή νόσο και το άτομο χρειάζεται την κατάλληλη κατεύθυνση από εξιδεικευμένο ψυχολόγο στις διατροφικές διαταραχές σε συνεργασία με έναν ειδικό διαιτολόγο.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη ψυχιατρική εταιρία, τα κριτήρια διάγνωσης είναι:
- Μεγάλη κατανάλωση φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα, επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας.
- Έλλειψη ελέγχου κατά την διαδικασία αυτή.
- Κατά την διάρκεια των υπερφαγικών ισχύουν ένα από τα παρακάτω:
- Το άτομο νιώθει την ανάγκη να φάει κρυφά λόγω αισθήματος ντροπής.
- Γρήγορη κατανάλωση φαγητού χωρίς να μπορεί να σταματήσει.
- Πολλές φορές το άτομο μετά από αυτήν την συμπεριφορά νιώθει έντονα το αίσθημα των ενοχών.
- Νιώθει δυσφορία.
Σύμφωνα με την κα Φουντουλάκη, για να διαγνωστεί κάποιος με αδηφαγική διαταραχή, τα υπερφαγικά επεισόδια θα πρέπει να γίνονται 2 φορές την βδομάδα για τουλάχιστον 6 μήνες.
Σημαντικό είναι ότι τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή ΔΕΝ χρησιμοποιούν εκκαθαρίστηκες μεθόδους ή υπεργυμναστική σαν αντισταθμιστικούς παράγοντες όπως στην Ν.Βουλιμία.
Τα αίτια της Αδηφαγική διαταραχής όπως και σε κάθε διατροφική διαταραχή είναι πολυπαραγοντικά τόσο ψυχολογικοί είναι οι παράγοντες όσο και βιολογικοί που οδηγούν την εμφάνιση της.
Εν συντομία οι βιολογικοί παράγοντες είναι:
- Υπογλυκαιμία λόγω μειωμένης λήψης τροφής (με στόχο την καλύτερη διαχείριση του φαγητού)
- Έλλειψη θρεπτικών συστατικών
- Ανισορροπία στο σύστημα πείνας-κορεσμού συνεπώς το άτομο δεν αναγνωρίζει πότε πεινάει και πότε έχει χορτάσει.
- Μειωμένη και ελλιπής παραγωγής νευροδιαβιβαστών κυρίως σεροτονίνης που είναι υπεύθυνη για το αίσθημα κορεσμού.
Αν το άτομο με αδηφαγική διαταραχή, δεν βοηθηθεί και γίνει χρόνια η διαταραχή τότε είναι πολύ πιθανό το άτομο με υπερφαγία να έχει αυξημένη χοληστερόλη, πίεση και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου εξαιτίας του τρόπου που καταναλώνει το φαγητό και κυρίως της ποιότητας.
Τρόπος αντιμετώπισης
Για να θεραπευτεί ένα άτομο με αδηφαγική διαταραχή, θα χρειαστεί αρχικά να γνωρίζει ότι έχει διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και ανήκει στην διαταραχή αυτή, η συνεργασία εξειδικευμένου ψυχολόγου και διαιτολόγου στις διατροφικές διαταραχές αποτελεί το πρώτο θεραπευτικό πλάνο.
Στόχος είναι η συντήρηση του βάρους και η φυσιολογική σίτιση χωρίς να κατακλύζουν το άτομο οι ενοχές και όχι η απώλεια βάρους που μανιωδώς επιζητεί το άτομο.
Η απώλεια βάρους αν χρειάζεται καθαρά για ιατρικούς λόγους θα έρθει σε δεύτερο πλάνο.
Ορισμένα tips
- Μικρά και συχνά γεύματα για ευ γλυκαιμία του σώματος ανά 2-3 ώρες.
- Ξεκινήστε την ημέρα με ένα θρεπτικό πρωινό.
- Μην στερήστε τα αγαπημένα σας φαγητά.
- Μην ντραπείτε να ζητήσετε βοήθεια.
- Η αργή μάσηση θα σας βοηθήσει να σταλεί το μήνυμα του κορεσμού πιο εύκολα.
- Πάρτε μια βαθιά ανάσα πριν την κατανάλωση του γεύματος και αν νιώθετε άγχος και θέλετε μπορείτε να γευματίσετε με κάποιο από τα αγαπημένα σας πρόσωπα.
