Δεν χρειάζεται να καπνίζει κάποιος. Δεν χρειάζεται καν να είναι παθητικός καπνιστής σε έναν χώρο όπου άλλοι καπνίζουν. Σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, ο καπνός του τσιγάρου αυτών που κάπνισαν, ακόμα και πριν από πολλές μέρες, αφήνει καρκινογόνες τοξίνες πάνω στα ρούχα και τις άλλες επιφάνειες σε ένα δωμάτιο. Έτσι, κάποιος ανύποπτος -ακόμα και μη καπνιστής- μπορεί να μεταφέρει και να απορροφήσει τις ουσίες αυτές, αγγίζοντας αντικείμενα όπου επικάθισε ο καπνός του τσιγάρου.
Η έρευνα έγινε από ερευνητές του Εθνικού Εργαστηρίου Λόρενς Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερ και το BBC. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, για πρώτη φορά, ότι οι καρκινογόνες ουσίες νιτροσαμίνες, που σχετίζονται με τον καπνό, αναμιγνύονται με τη σκόνη και μετά προσκολλώνται σε πολλές επιφάνειες και στα δάχτυλά μας. Τα μικρά παιδιά και τα νήπια είναι πιο πιθανό να τις απορροφήσουν βάζοντας τα χέρια τους στο στόμα ή γλύφοντας μια επιφάνεια, αλλά ο κίνδυνος αφορά γενικότερα τον καθένα – ενήλικο και ανήλικο.
«Τα ευρήματά μας αυξάνουν την ανησυχία για την έκθεση στα υπολείμματα του καπνού, που έχει αποκληθεί πρόσφατα κάπνισμα από τρίτο χέρι», έγραψαν οι ερευνητές, οι οποίοι προτείνουν καλό καθάρισμα στους χώρους των καπνιζόντων, ώστε να απομακρύνονται οι επιβλαβείς χημικές ουσίες που αφήνει το τσιγάρο. Ακόμα κι αν ένας καπνιστής βγαίνει να καπνίσει έξω, όταν επιστρέφει στον κλειστό χώρο, φέρνει μέσα μαζί του τις επικίνδυνες νιτροσαμίνες.
Σύμφωνα με έναν από τους ερευνητές, τον χημικό Hugo Destaillats, οι νιτροσαμίνες του καπνού «είναι ανάμεσα στα καρκινογόνα με την πιο ισχυρή και ευρέως φάσματος δράση και περιέχονται τόσο στο άκαυτο τσιγάρο όσο και στον καπνό του τσιγάρου». Πρόσθεσε ότι «η καύση του καπνού απελευθερώνει νικοτίνη με την μορφή ενός ατμού που απορροφάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα ρούχα, το δέρμα μας, αλλά και τις επιφάνειες ενός εσωτερικού χώρου, όπως τοίχους, πατώματα, χαλιά, κουρτίνες και έπιπλα. Η νικοτίνη μπορεί να μείνει πάνω σε αυτά τα υλικά για μέρες, εβδομάδες, ακόμα και μήνες».
Η νικοτίνη συνδυάζεται με μια άλλη κοινή χημική ουσία, το νιτρώδες οξύ, σχηματίζοντας έτσι τις νιτροσαμίνες του καπνού (TSNAs). Οι συσκευές αερίου και οι κινητήρες των οχημάτων είναι ανάμεσα στις βασικές πηγές νιτρώδους οξέος.
Όπως έδειξαν τα εργαστηριακά πειράματα, όσο πιο πολύ νιτρώδες οξύ υπάρχει σε ένα κλειστό χώρο (δωμάτιο ή όχημα), τόσο πιο γρήγορα σχηματίζονται οι καρκινογόνες νιτροσαμίνες.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η νικοτίνη (η εθιστική ουσία στον καπνό του τσιγάρου), είχε μέχρι τώρα θεωρηθεί μη τοξική, με τη στενή έννοια του όρου.
Όμως η νέα έρευνα δείχνει ότι η νικοτίνη συνδυάζεται με το νιτρώδες οξύ και, προσκολλώμενη πάνω σε διάφορες επιφάνειες, συνιστά ένα σοβαρό δυνητικό κίνδυνο, ο οποίος μέχρι τώρα είχε υποεκτιμηθεί.
Σύμφωνα μάλιστα με την Καμλές Ασότρα του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, «τα ευρήματα της νέας μελέτης μπορεί να μην αποτελούν παρά την κορυφή του παγόβουνου». Εξάλλου ο ερευνητής Τζέιμς Πάνκοου επίσης έθεσε το ζήτημα της ασφάλειας των ηλεκτρονικών τσιγάρων, τα οποία παράγουν ατμό νικοτίνης, αλλά όχι
καπνό.
Οι ερευνητές τόνισαν ότι ίσως οι αρμόδιες Αρχές, που μέχρι τώρα έχουν λάβει μέτρα για την προστασία των καπνιστών και των μη καπνιστών, πρέπει πλέον να επεκτείνουν τα μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη και τον κίνδυνο του «καπνίσματος από τρίτο χέρι» (ένας όρος που έχει επικριθεί από τους υπέρμαχους του καπνίσματος
ως «περιττά τρομοκρατικός»). Το καπνιστικό λόμπι «Φόρεστ» μάλιστα, σχολιάζοντας τη νέα έρευνα, έκανε λόγο για «προπαγάνδα καμουφλαρισμένη ως επιστήμη» και κάλεσε τους επιστήμονες «να αντισταθούν στην τάση τους να μας λένε πώς θα ζήσουμε τη ζωή μας».
Όμως οι αμερικανοί ερευνητές συνιστούν πλέον ριζικά μέτρα: πλήρη απαγόρευση του καπνίσματος μέσα στα σπίτια και στα αυτοκίνητα, φορτηγά κλπ., ώστε να μην δημιουργούνται οι καρκινογόνες νιτροσαμίνες.
