Την προσωπική του εμπειρία μετά από επίσκεψή του στο Ελαφονήσι και τις απόψεις του δημάρχου Καντάνου-Σελίνου Αντώνη Περράκη και του προέδρου του φορέα διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και των προστατευόμενων περιοχών της Δυτικής Κρήτης Πέτρου Λυμπεράκη, σχετικά με τη λήψη μέτρων για να προστατευτεί το τοπίο από την ανεξέλεγκτη διέλευση επισκεπτών, καταγράφει σε ρεπορτάζ του στην «Καθημερινή» ο Γιώργος Λιάλιος.
Καθώς το αυτοκίνητο κατηφορίζει την πλαγιά, η θέα του Ελαφονησίου κόβει την ανάσα. Η φύση υπήρξε απλόχερη, χαρίζοντας έναν πολύ όμορφο φυσικό σχηματισμό, με καταγάλανα νερά και αστραφτερή άμμο αλλά και πολλά σπάνια είδη φυτών. Το Ελαφονήσι, στα νότια της περιφερειακής ενότητας Χανίων, δεν είναι άδικα μία από τις πιο πολυφωτογραφημένες παραλίες της Ελλάδας.
Πλησιάζοντας όμως ο επισκέπτης γρήγορα αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο ειδυλλιακή. Παρότι είναι μόλις 9.30 το πρωί, δεκάδες αυτοκίνητα κατηφορίζουν το ένα πίσω από το άλλο τον χωματόδρομο, παρκάροντας κάτω από δέντρα και μέσα σε θάμνους, εκεί όπου κάποτε υπήρχαν οι αμμόλοφοι. Μικρά μαζαγιά πουλάνε τα γνωστά τουριστικά είδη, από ομπρέλες και σωσίβια έως ρούχα και τοπικά προϊόντα. Μια πινακίδα του Δήμου Κισσάμου (ο ένας από τους δύο που διαχειρίζεται τον χώρο· ο δεύτερος είναι ο Δήμος Καντάνου-Σελίνου) μας καλωσορίζει στο «free parking», στο οποίο μέχρι το μεσημέρι θα είναι αδύνατον να σταθμεύσει κανείς.
Αφήνοντας το αυτοκίνητο ακολουθείς ένα πλακόστρωτο και εισέρχεσαι πεζή στην παραλία. Τα ομπρελοκαθίσματα φτάνουν μέχρι το κύμα, αφήνοντας μόνο μικρά κενά μεταξύ τους. Οι επισκέπτες μοιάζουν άπειροι. Διασχίζεις τον χώρο προς τη μικρή χερσόνησο, που κάποτε ήταν το νησάκι που έδωσε το όνομά του στην περιοχή. Εκεί συναντάς τη δεύτερη ένδειξη ότι βρίσκεσαι σε προστατευόμενη περιοχή: Ενα κομμάτι του αμμόλοφου, με κέδρους και κρίνα, είναι οριοθετημένο με ένα σχοινί – κάποιοι βέβαια δεν αντιστέκονται στον πειρασμό να μπουν μέσα για μια «ινσταγκραμική» φωτογραφία. Η πρώτη ένδειξη ήταν μια πινακίδα του Δήμου Καντάνου-Σελίνου που καλεί τους επισκέπτες να μην παίρνουν τη διάσημη ροζ άμμο μαζί τους, καθώς εκτός του ότι συμβάλλει στη μοναδικότητα της περιοχής, είναι ποινικό αδίκημα. Αδικος κόπος: Ροζ άμμος δεν υπάρχει ούτε για δείγμα.
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται το περίφημο Κεδρόδασος. Τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα φτάνουν μέχρι τα θερμοκήπια που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την περιοχή. Εκεί η κατάσταση είναι διαφορετική. Δεκάδες σκηνές βρίσκονται στημένες κάτω από δέντρα – και εκεί που δεν είναι, βλέπεις ολοκάθαρα το «αποτύπωμά» τους, την απουσία βλάστησης, το ισιωμένο έδαφος, τα κομμένα κλαδιά. Ανά διαστήματα συναντάς τα γνωστά απομεινάρια εκείνων που δεν κατασκηνώνουν υπεύθυνα: λερωμένα χαρτιά υγείας. Ο δρόμος για το Κεδρόδασος άνοιξε πριν από λίγα χρόνια.
«Είναι μια ανεξέλεγκτη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί την τελευταία εικοσαετία», λέει ο Πέτρος Λυμπεράκης, πρόεδρος του φορέα διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και των προστατευόμενων περιοχών της Δυτικής Κρήτης (σε αυτές ανήκουν το Ελαφονήσι και το Κεδρόδασος). «Η κίνηση των επισκεπτών μέσα στα πιο σημαντικά κομμάτια της προστατευόμενης περιοχής είναι αδιάκοπη. Καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως τουρίστες, έρχονται εδώ. Στο παραλιακό κομμάτι του Ελαφονησίου τα αυτοκίνητα σταθμεύουν μέσα στον οικότοπο προτεραιότητας, κάτω από τους κέδρους και τα άλλα δέντρα. Η ζημιά που γίνεται είναι μεγάλη».
Από νωρίς το πρωί δεκάδες αυτοκίνητα σπεύδουν στο Ελαφονήσι για να βρουν μια θέση πάρκινγκ κάτω από τον ίσκιο κάποιου κέδρου ανάμεσα σε θάμνους, εκεί όπου κάποτε υπήρχαν οι αμμόλοφοι.
Μισθώσεις
Οσον αφορά τα ομπρελοκαθίσματα, με τη συναίνεση του φορέα οι δύο δήμοι στους οποίους ανήκει διοικητικά το Ελαφονήσι (και βρίσκονταν σε αντιδικία για χρόνια για τα ακριβή τους όρια, καθώς ισοδυναμούν με έσοδα) παίρνουν από την Κτηματική Υπηρεσία το δικαίωμα μίσθωσης 500 τ.μ. έκαστος, σε έξι επιχειρηματίες.
«Λόγω κορωνοϊού βέβαια πέρυσι και φέτος πήραν άδεια να τοποθετήσουν τις ξαπλώστρες πιο αραιά», αναφέρει ο κ. Λυμπεράκης. Οι στοίβες με τις ξαπλώστρες που επεκτείνονται όσο αυξάνονται οι επισκέπτες υποδεικνύουν ότι τα όρια των μισθώσεων είναι μάλλον… θεωρητικά. Ακόμα όμως κι αυτές οι μισθώσεις δεν θα έπρεπε να επιτρέπονται, αφού ο δρόμος που οδηγεί στην παραλία δεν είναι «αναγνωρισμένος», όπως ζητάει η ετήσια απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος για τις μισθώσεις αιγιαλών σε προστατευόμενες περιοχές. «Αφού τον αναγνωρίζει η Κτηματική Υπηρεσία, εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι».
«Για να λέμε τα πράγματα ως έχουν, είναι μια εμποροπανήγυρη. Κάθε μέρα έρχονται έως 5.000 άνθρωποι και πατούν τα πάντα», λέει ο δήμαρχος Καντάνου-Σελίνου, Αντώνης Περράκης. «Στις αρχές της σεζόν έρχονται το Μεσογειακό Αγροτικό Ινστιτούτο Χανίων και το δασαρχείο και περιφράσσουν τα μικρά μοναδικά είδη που φύονται εδώ. Το ζητούμενο όμως είναι αν υπάρχει ένα συνολικό σχέδιο για την περιοχή, γιατί αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Ο κόσμος είναι υπερβολικά πολύς».
Ο φορέας διαχείρισης συμφώνησε πρόσφατα με τους δύο δήμους και τους άλλους συναρμόδιους φορείς να τοποθετηθεί μπάρα στον δρόμο που οδηγεί στην παραλία, πιθανόν και φέτος το φθινόπωρο. «Επειδή θα δημιουργηθεί σοβαρότατο θέμα με τα αυτοκίνητα, προωθούμε το να δημιουργηθούν πάρκινγκ από τους ντόπιους, όπως αυτά του αεροδρομίου, που θα μεταφέρουν με δικά τους βαν τους επισκέπτες. Ετσι θα σταματήσει η στάθμευση μέσα στον οικότοπο και θα δημιουργηθεί και ένα έσοδο για την τοπική κοινωνία», λέει ο κ. Λυμπεράκης.
Διαφωνεί ωστόσο με τη θέσπιση εισιτηρίου. «Θεωρώ ότι πρέπει να είναι το τελευταίο καταφύγιο, καθώς ενδεχομένως να ενέχει και ζητήματα αντισυνταγματικότητας. Εκτιμώ ότι η περιοχή θα ανακουφιστεί με την απαγόρευση της στάθμευσης στην παραλία». Οσο για το Κεδρόδασος, «πρέπει να ξαναδούμε συνολικά με το υπουργείο Περιβάλλοντος το θέμα του ελεύθερου κάμπινγκ. Μια καθολική απαγόρευση δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει. Νομίζω ότι εφόσον ενημερώνονται οι επισκέπτες, θα σεβαστούν τον τόπο».
Στην παραλία, τα ομπρελοκαθίσματα φτάνουν μέχρι το κύμα και οι επισκέπτες μοιάζουν άπειροι.
Τι λένε οι δήμοι
Η άποψη των δήμων είναι ότι η περιοχή πρέπει να απαλλοτριωθεί. «Πρέπει το Δημόσιο να αγοράσει και να περιφράξει όλη την προστατευόμενη περιοχή, να κηρυχθεί εθνικός δρυμός όπως η Σαμαριά», λέει ο κ. Περράκης.
«Η είσοδος πρέπει να γίνει ελεγχόμενη, με όριο επισκεπτών και εισιτήριο, όπως σε τόσες άλλες χώρες. Θεωρούμε ότι η μπάρα είναι ημίμετρο και δεν θα σταματήσει τη λαοθάλασσα των επισκεπτών. Αφού γίνει αυτό, τότε η πολιτεία θα μπορεί να ασχοληθεί με την προστασία και την ανάδειξη της μοναδικότητας της περιοχής. Αυτό ισχύει και για το Κεδρόδασος. Στις 13 Αυγούστου μας ειδοποίησε η Αστυνομία ότι ήταν τουλάχιστον 2.000 κατασκηνωτές και ζήτησε βοήθεια να τους απομακρύνει. Μα δεν γίνονται έτσι αυτά τα πράγματα. Η Κρήτη “πουλάει” τουρισμό, όπως όλος ο πλανήτης. Αν δεν είσαι μοναδικός, δεν θα ξεχωρίσεις. Σε όλο τον κόσμο η πρόσβαση στα εθνικά πάρκα είναι ελεγχόμενη».
Φωτογραφίες: kathimerini.gr
