Περισσότεροι από 154 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη, η οποία έως το 2020 θα αποτελεί την δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Στην Ελλάδα οι πάσχοντες από ψυχικές ασθένειες ανέρχονται στο 10-12% του συνολικού πληθυσμού.
Παράλληλα, 95 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από διαταραχές σχετιζόμενες με κατάχρηση αλκοόλ, ενώ οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια είναι 25 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. με τους ειδικούς κάνουν λόγο για «παγκόσμια επιδημία».
Τα στοιχεία αυτά δημοσιοποίησε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πανεπιστημιακές έρευνες, μόλις το 80% όσων πάσχουν από κατάθλιψη αναζητεί βοήθεια και λιγότερο από το 50% προσφεύγει στη στήριξη του γιατρού.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογενειών για την Ψυχική Υγεία, παιδίατρο Αλεξάνδρα Στρούμπου, αυτή τη στιγμή υπολογίζεται ότι πανελλαδικώς υπάρχουν 3.000 ψυχικά ασθενείς σε ξενώνες και οικοτροφεία, ενώ περίπου 6.000 παραμένουν σε ιδρύματα.
«Δυστυχώς δεν υπάρχουν δομές που να μπορούν να απορροφήσουν τους ανθρώπους αυτούς και να τους βοηθήσουν να ενταχθούν στην κοινωνία. Σίγουρα έχουν γίνει βήματα προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά δεν επαρκούν. Σε κάποια νοσοκομεία έχουν δημιουργηθεί τμήματα Ψυχιατρικής, αλλά υπολειτουργούν», εξηγεί η κ. Στρούμπου.
Φοβίες και κατάθλιψη
Οι πιο συνηθισμένες ψυχικές διαταραχές στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι φοβίες και η κατάθλιψη, η αντιμετώπιση των οποίων παρουσιάζει σημαντικές διαφορές τόσο μεταξύ των κρατών-μελών, όσο και στο εσωτερικό της κάθε χώρας, ενώ οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται είναι συχνά μεμονωμένες.
Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας ήδη από το 1992 έχει καθιερώσει την 10η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Από τότε μέχρι σήμερα εορτάζεται σε όλο τον κόσμο, με διαφορετικό κάθε φορά θέμα που καθορίζεται με κριτήριο τη σημασία και την επικαιρότητά του.
Για το 2010 το θέμα είναι «Ψυχική Υγεία και Χρόνια Σωματικά Νοσήματα». Η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία και ο Τομέας Ευρώπης της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγείας συνεργάστηκαν για τη διοργάνωση του φετινού εορτασμού.
Ψυχική διαταραχή και σωματικές παθήσεις
Οι χρόνιες σωματικές παθήσεις αποτελούν σήμερα τις συχνότερες αιτίες θανάτου και υπολογίζονται ότι τέσσερις από αυτές (καρδιο-αγγειακά νοσήματα, διαβήτης, καρκίνος και αναπνευστικά νοσήματα) ευθύνονται για το 60% των θανάτων παγκοσμίως.
Η ψυχική διαταραχή συνδέεται στενά με τα παραπάνω νοσήματα με δύο τρόπους: πρώτον συμβάλλει στην αιτιολογία τους και δεύτερον προκαλείται από την ύπαρξή τους.
Όλες οι κλινικές παρατηρήσεις και τα ερευνητικά δεδομένα συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η ψυχική υγεία και η σωματική υγεία είναι αλληλένδετες.
Πολλά ερευνητικά δεδομένα έχουν δείξει ότι υπάρχει συνύπαρξη σωματικών και ψυχικών νοσημάτων σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από το αναμενόμενο. Άλλα δεδομένα έχουν δείξει σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις που προκύπτουν από τα χρόνια σωματικά νοσήματα (χρόνιο άγχος, κατάθλιψη, υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, παραμέληση εαυτού κλπ).
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην κατάθλιψη και υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που δείχνουν ότι τα άτομα με σοβαρές χρόνιες σωματικές νόσους έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν κατάθλιψη, ενώ αυτοί που ήδη έχουν κατάθλιψη έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν από καρδιο-αγγειακά νοσήματα, διαβήτη, καρκίνο και αναπνευστικές παθήσεις.
Η πιθανότητα να υπάρξει κατάθλιψη σε έναν ασθενή με χρόνιο σωματικό νόσημα αυξάνεται από 10-25% στις γυναίκες και 5-12% στους άνδρες (ποσοστά που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό), σε 25-33% όταν πάσχει κανείς από ένα χρόνιο σωματικό νόσημα.
Ό,τι ισχύει για την κατάθλιψη, ισχύει σε ορισμένο βαθμό και για το χρόνιο άγχος που συνοδεύει συχνά τα χρόνια σωματικά νοσήματα.
Το άγχος αυτό μπορεί να εκφράζεται με επίμονα ψυχολογικά συμπτώματα (αγωνία για το πώς θα εξελιχθεί η νόσος, ποιο βαθμό αναπηρίας θα προκαλέσει, πώς θα αντεπεξέλθει ο ασθενής στις οικονομικές απαιτήσεις που συνεπάγεται η πάθησή του, τι επιπτώσεις θα έχει στα συγγενικά του πρόσωπα κ.λπ.) μπορεί όμως να εκφράζεται και με σωματικά συμπτώματα (δύσπνοια, ζάλη, κεφαλαλγία κ.λπ.).
Παρά την εμφανή συσχέτιση σωματικών και ψυχικών νοσημάτων, σε διεθνές επίπεδο η αντιμετώπιση εξακολουθεί να είναι κατακερματισμένη και να μην υπάρχει συνολική αντιμετώπιση.
