Ξοδεύουμε περίπου το 1/3 της ζωής μας στον ύπνο. Ο χρυσός κανόνας είναι το 8ωρο, αλλά η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Ναπολέων ήταν ξεκούραστοι μόνο με 4 ώρες ύπνο.
Ο ύπνος δίνει χρόνο στο σώμα μας για να ξεκουραστεί από την ημέρα, για να ανακτήσει δυνάμεις, γεγονός που τον καθιστά ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ευημερία μας. Αλλά, ενώ αναγνωρίζουμε τη σημασία του, πολλά πράγματα για τον ύπνο παραμένουν ακόμα ένα μυστήριο.
Από τα μάτια που «παίζουν» όταν είμαστε κουρασμένοι και το γιατί θυμόμαστε μόνο συγκεκριμένα όνειρα, μέχρι το τι μας κάνει να «πέφτουμε» στα όνειρά μας, μια ομάδα ειδικών αποκαλύπτει περισσότερα για τον υπέροχο κόσμο του Μορφέα.
Γιατί «παίζουν» τα μάτια όταν είμαστε κουρασμένοι;
Η κούραση, το άγχος ή η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ χτυπάνε στο νευρικό σύστημα – το οποίο ελέγχει πολλές από τις ακούσιες δραστηριότητες μας – κάνοντας τα βλέφαρα σας να συσπώνται. Οι μύες στα βλέφαρα μας είναι λεπτοί, έτσι ώστε να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε αυτούς τους παράγοντες του τρόπου ζωής, εξηγεί ο Ούγκο Χέντερσον, σύμβουλος χειρουργός οφθαλμίατρος. Αλλά η κατάσταση, γνωστή ως μυοκυμία βλεφάρων, είναι ακίνδυνη. Για να αποφύγετε τις συσπάσεις στα βλέφαρα σας, να κοιμάστε περισσότερο και να πίνετε λιγότερο αλκοόλ. Αν παρόλαυτα, αρχίσουν συσπάσεις και στο πρόσωπο σας, ζητήστε αμέσως ιατρική συμβουλή, καθώς αυτό μπορεί να είναι σημάδι νευρολογικής διαταραχής.
Γιατί μυρίζει η ανάσα μας το πρωί
Αυτή η ξινή γεύση στο στόμα σας το πρωί συνήθως περνάει με μια γουλιά νερό ή βούρτσισμα δοντιών, αφού σε πρώτη φάση προκαλείται από την ξηρασία του στόματος, εξηγεί ο καθηγητής Αντριου Εντερ, σύμβουλος στην επανορθωτική οδοντιατρική στο UCL Eastman Dental Institute: «Υπάρχει λιγότερη παραγωγή σάλιου τη διάρκεια της νύχτας γιατί το σάλιο συνήθως απελευθερώνεται σε απόκριση προς τα τρόφιμα για να βοηθήσει τη διάσπαση τους. Αυτό, σε συνδυασμό με τον ύπνο με ανοιχτό το στόμα – που πολλοί από εμάς κάνουμε – οδηγεί σε ξηρότητα». Η οσμή προκαλείται από τις ενώσεις που περιέχουν θείο που παράγονται από τα βακτήρια στο στόμα. «Καταθέσεις Food μεταξύ των δοντιών, το κάπνισμα και το κόμμι ασθένεια μπορούν όλα αύξηση δραστηριότητα των βακτηρίων στο στόμα, καθιστώντας τους παράγουν περισσότερο θείο, το οποίο καθιστά την αναπνοή οσμή ακόμα χειρότερα,« προσθέτει ο καθηγητής Eder.
Γιατί «πέφτουμε» στον ύπνο μας;
Καθώς κοιμόμαστε, περνάμε από διάφορα στάδια, λέει ο καθηγητής Γκάμπι Μπαντρέ ειδικός σε θέματα ύπνου στην κλινική του Λονδίνου. Ενας ελαφρύς ύπνος μετατρέπεται σε βαθύ ύπνο και, συνήθως μετά από 45-60 λεπτά, αρχίζει το στάδιο REM (random eye movement). Αυτή είναι η φάση που βλέπετε όνειρα, και από αυτό το σημείο οι μύες σας έχουν γίνει παράλυτοι. Ωστόσο, το άγχος, ή η υπερβολική κούραση μπορεί να διαταράξει τον κύκλο αυτό, ρίχνοντας σας στον ύπνο REM πιο γρήγορα από το συνηθισμένο – και νωρίτερα από ότι το σώμα σας είναι έτοιμο να το δεχτεί. Ως εκ τούτου, μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις ζωντανές εικόνες και όνειρα, αλλά επειδή οι μύες σας δεν είναι απολύτως ήρεμοι, μπορείτε να συσπώνται και να τραντάζονται σαν να κινείστε. Αυτές οι ξαφνικές συσπάσεις ονομάζονται υπνικής μυοκλονία. «Οι άνθρωποι ανησυχούν για αυτό, αλλά αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό» εξηγεί ο καθηγητής Μπαντρέ. «Το καλύτερο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να ακολουθούμε συγκεκριμένα ωράρια ύπνου»
Γιατί κάνουμε μαύρους κύκλους όταν είμαστε κουρασμένοι;
Οι μαύροι κύκλοι δεν είναι συνήθεις αποχρωματισμοί του δέρματος, αλλά τα αιμοφόρα αγγεία που κρύβονται κάτω από το δέρμα, εξηγεί ο Δρ Τζάστιν Χεντάλ σύμβουλος δερματολόγος στο νοσοκομείο του Δυτικού Σάσεξ. «Οι μαύροι κύκλοι είναι πιθανό να ευθύνονται στην αφυδάτωση. Οταν είστε αφυδατωμένοι, το υποκείμενο στρώμα του δέρματος, το δέρμα, είναι λιγότερο παχύ, έτσι ώστε τα στρώματα από κάτω να γίνονται πιο ορατά. Οταν είστε κουρασμένοι, μπορεί επίσης να τρίβετε τα μάτια σας περισσότερο, πράγμα που μπορεί να ερεθίσει το δέρμα από κάτω. Οι περισσότεροι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι οι κύκλοι τους φαίνονται χειρότερα καθώς γερνούν και χάνουν κολλαγόνο και λίπος από γύρω από τα μάτια. Η περιοχή γίνεται πιο κοίλη, έτσι ώστε το φως δεν αντικατοπτρίζει, δίνοντας ένα γκρίζο αποτέλεσμα.»
Τι μας κάνει να θυμόμαστε τα όνειρά μας;
Εχουμε την τάση να θυμόμαστε τα όνειρά μας, αν ο ύπνος διαταράσσεται με κάποιο τρόπο. Καθώς κοιμόμαστε, κινούμαστε μεταξύ ύπνου χωρίς όνειρα και με όνειρα και κάθε πλήρης κύκλος διαρκεί περίπου 90 λεπτά, λέει η σύμβουλος νευρολόγος Δρ Κρίστι Αντερσον. Στο πρώτο μισό της νύχτας, περνάμε τον περισσότερο χρόνο μας σε βαθύ, ύπνο χωρίς όνειρα, ενώ ο ύπνος με όνειρα είναι στο δεύτερο μέρος. Αν ξυπνήσουμε κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, μπορεί να θυμηθούμε και τα όνειρα μας, αφού ο εγκέφαλός είναι πολύ δραστήριος τότε, σχεδόν όσο όταν είμαστε ξύπνιοι. Αυτό που επίσης κάνει μερικά όνειρα αξιομνημόνευτα, είναι όσα συνδέονται με ισχυρή συγκίνηση, γι’ αυτό και θυμόμαστε τους εφιάλτες. Επίσης το αλκοόλ και ορισμένα φάρμακα μπορεί να μας κάνουν να θυμηθούμε τα όνειρά καλύτερα, δεδομένου ότι διαταράσσουν τον ύπνο των ονείρων.
Είναι ασφαλές να ξυπνάμε έναν υπνοβάτη;
Είναι μια κοινή πεποίθηση ότι το ξύπνημα υπνοβάτη μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή ή σοκ. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι είναι πιθανό να σας τραυματίσουν. «Δεν πρέπει να αγγίζετε ή να φωνάζετε σε έναν ενήλικα υπνοβάτης να τον ξυπνήσετε», εξηγεί η δρ Ζηνόβια Ζαιβάλα, σύμβουλος νευροφυσιολόγος στο Κέντρο Διαταραχής ύπνου του νοσοκομείου John Radcliffe στην Οξφόρδη. «Αλλά όχι επειδή αυτό μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο ή κάτι τέτοιο. Προσπαθώντας να ξυπνήσετε έναν υπνοβάτη μπορεί να νιώσουν απειλή και να επιτεθούν. Η πρωτόγονη περιοχή του εγκεφάλου έχει ξυπνήσει από βαθύ ύπνο, αλλά το πιο συνειδητό μέρος παραμένει κοιμισμένο. Αυτό οδηγεί σε ανθρώπους να γίνονται βίαιοι. Καλό είναι λοιπόν να τους μιλήσετε απαλά και να τους πείσετε να επιστρέψουν στο κρεβάτι, αποφεύγοντας τη φυσική επαφή.»
Κάνει κακό ο πολύς ύπνος;
Αν ξυπνήσετε με συναίσθημα ζαλάδας, μην υποθέσετε ότι χρειάζεστε περισσότερο ύπνο – μπορεί απλά να είναι γιατί κοιμηθήκατε πολύ. «Οι περισσότεροι από εμάς το έχουν βιώσει αυτό», εξηγεί ο Κόλιν Εσπι, καθηγητής συμπεριφορικής ιατρικής του ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Εάν ο ύπνος ξεπερνά τις ώρες του ξύπνιου, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο ρολόι του σώματός μας. Το φως είναι εξαιρετικά σημαντικό για το χρονοδιάγραμμα του βιολογικού μας ρολογιού και δουλεύουμε καλύτερα όταν ο ύπνος μας είναι ευθυγραμμισμένος με το σκοτάδι έξω. Αν κοιμάστε πάρα πολύ στο φως της ημέρας, αυτό μπερδεύει το ρολόι σας και σας κάνει να νιώθετε υποτονικοί και χάλια, σαν να είστε άυπνοι. Κάποιος που χρειάζεται μόνο επτά ώρες ύπνου δεν θα αισθανθεί καλύτερα μετά από εννέα ώρες. Για την ακρίβεια θα αισθάνεται χειρότερα» εξηγεί ο Εσπι, προσθέτοντας ότι η κανονική διάρκεια ύπνου είναι από έξι έως εννέα ώρες.
Γιατί είμαστε χλωμοί όταν είμαστε κουρασμένοι;
Γι’ αυτό ευθύνεται η μειωμένη ροή αίματος στο δέρμα, εξηγεί ο αγγειοχειρουργός Εντι Τσάλονερ. Το άγχος και η κούραση ενεργοποιούν το νευρικό σύστημα του σώματος. Αυτό οδηγεί στην απελευθέρωση των ορμονών όπως η αδρεναλίνη, η οποία βοηθά τον οργανισμό να αντιδράσει γρήγορα, αλλά επίσης στενεύει τα αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται κοντά στην επιφάνεια του δέρματος και γι’ αυτό είμαστε πιο χλωμοί.
Οι ώρες πριν από τα μεσάνυχτα μετρούν περισσότερο;
Η μητέρα σας μπορεί να είχε επιμείνει σ’ αυτό, αλλά ήταν λάθος: δεν έχει να κάνει το πότε κοιμάστε, αλλά η ποιότητα και η ποσότητα του ύπνου σας. Ο στόχος πρέπει να είναι να έχουμε καλή ποιότητα του ύπνου, για κάθε κύκλο ο οποίος διαρκεί τουλάχιστον για 90-110 λεπτά. Σε αυτά χρειάζεται βαθύ σκοτάδι και απόλυτη ηρεμία, εξηγεί ο Δρ Γκι Μίντοουζ, διευθυντής της Σχολής Ύπνου του Λονδίνου. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τέσσερις ή πέντε κύκλους σε οκτώ ώρες ύπνου. Ο ίδιος πιστεύει ότι η παρανόηση σχετικά με τις ώρες πριν από τα μεσάνυχτα ενδέχεται να προκύψει επειδή το πρώτο μέρος της βραδιάς, οι κύκλοι περιέχουν περισσότερο βαθύ ύπνο. Αλλά και οι τρεις φάσεις του ύπνου είναι απαραίτητες. Εάν πηγαίνετε για ύπνο μετά τα μεσάνυχτα, είναι σημαντικό να μην ξυπνήσω νωρίς, όπως η έλλειψη ύπνου μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αν κάποιος δεν πάει για ύπνο πριν τα μεσάνυχτα επανειλημμένα και ξυπνάει αργότερα το πρωί, δεν θα έχει πρόβλημα, επισημαίνει.
Γιατί τα μάτια μας είναι κόκκινα στην αϋπνία;
Οταν είστε κουρασμένοι, τα ανοιγοκλείνετε λιγότερο συχνά – απλώς και μόνο επειδή το μυαλό σας ξεχνά να σας το πει. Η κίνηση αυτή ωστόσο είναι σημαντική γιατί κινείται το ρευστό στους δακρυγόνους αδένες πάνω από το βολβό του ματιού, κρατώντας τα υγρά. Οταν αυτή η εξωτερική στιβάδα στεγνώνει, τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία στο μάτι φλεγμαίνουν και διαστέλλονται, κανοντας τα κόκκινα. Το μάτι με τη σειρά του νιώθει φαγούρα – και το τρίψιμο κάνει το πρόβλημα χειρότερο. Ο σύμβουλος χειρουργός οφθαλμίατρος Παύλος Τσελ λέει: «Το καλύτερο πράγμα που μπορείτε να κάνετε είναι να πάτε για ύπνο, ή τουλάχιστον να ξεκουράζετε τα μάτια σας για λίγα λεπτά, καθώς αυτό βοηθάει να δημιουργηθεί πολλή υγρασία πάνω από το βολβό του ματιού».
iefimerida.gr
