Μια πολύπλοκη χημική αντίδραση, που ξεκινά από την επίδραση της υπεριώδους ηλιακής ακτινοβολίας, ευθύνεται για την χρωματική αλλοίωση μερικών από τους πίνακες του διάσημου ζωγράφου Βίνσεντ βαν Γκογκ, στους οποίους τα φωτεινά κίτρινα γίνονται σιγά-σιγά καφέ.
Μια ομάδα Ιταλών, Ολλανδών, Βέλγων και Γάλλων επιστημόνων, με επικεφαλής τον Κόεν Γιάνσενς του πανεπιστημίου της Αντβέρπης στο Βέλγιο, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό χημείας “Analytical Chemistry” της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας, σύμφωνα με το BBC και το Γαλλικό Πρακτορείο, συνιστούν στα μουσεία και τους συλλέκτες να προστατεύσουν τους πίνακες, όσο είναι δυνατό, από το φως του ήλιου.
Η ανακάλυψη αποτελεί το πρώτο βήμα για να σταματήσει η αργή και ύπουλη φθορά των έργων του μεγάλου Ολλανδού καλλιτέχνη. Οι ερευνητές εντόπισαν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες μεθόδους, κυρίως ισχυρές ακτίνες-Χ, 100 φορές πιο λεπτές από μια ανθρώπινη τρίχα, οι οποίες δημιουργούνται στις εγκαταστάσεις του Ευρωπαϊκού Σύγχροτρου, στη Γκρενόμπλ της Γαλλίας.
Το ηλιακό φως μπορεί να διεισδύσει μόνο σε βάθος ελάχιστων μικρομέτρων (εκατομμυριοστών του μέτρου) στο χρώμα του πίνακα, παρόλα αυτά πυροδοτεί μια άγνωστη μέχρι τώρα χημική αντίδραση, που μετατρέπει το κίτρινο χρώμα σε καφέ. Η αντίδραση συμβαίνει στο τρομερά λεπτό στρώμα, όπου το χρώμα συναντά το βερνίκι. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως μια μεταβολή στο βαθμό οξείδωσης του στοιχείου χρωμίου (από χρώμιο 6 σε χρώμιο 3) κάνει την κίτρινη μπογιά χρωμίου, που χρησιμοποιούσε ο βαν Γκογκ, να σκουραίνει σταδιακά και να ξεθωριάζει.
Οι επιστήμονες συνεχίζουν τις έρευνές τους με την ελπίδα να «φρενάρουν» τη ζημιά και, αν είναι δυνατό, να την αναστρέψουν. Παράλληλα, τα πρωτοποριακά πειράματά τους, όπως δήλωσε η Έλα Χέντρικς του Μουσείου Βαν Γκογκ του Άμστερνταμ, «είναι ζωτικά για την πρόοδο της κατανόησής μας όσον αφορά τη ‘γήρανση’ των χρωμάτων και με ποιο τρόπο θα διατηρηθούν για τις επόμενες γενιές».
Η αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Σύγχροτρου στο πεδίο της τέχνης «ανοίγει την πόρτα σε ένα ολόκληρο νέο κόσμο ανακαλύψεων για τους ιστορικούς της τέχνης και τους συντηρητές», δήλωσε η επιστήμων Μαρίν Κοτ, εκ μέρους του ερευνητικού κέντρου.
