Με αφορμή την προσωπική μου εμπειρία και τις πολυπληθείς αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχετικά με περιστατικά πνιγμών, έλαβα την απόφαση να συντάξω το παρόν άρθρο, με σκοπό να σας γνωστοποιηθούν οι κίνδυνοι, οι μύθοι καθώς και να γίνουν κάποιες ζωτικής σημασίας επισημάνσεις σχετικά με την συμπεριφορά των ελληνικών θαλασσών.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν ξεκαθαρίζοντας κάποια βασικά πράγματα:
- Μύθος Νο1: “Το ρεύμα αμα το αφήσεις να σε πάρει μπορεί να σε βγάλει στη μέση του Ωκεανού.”
Η παραπάνω φράση έχει πανικοβάλλει τόσο πολύ κόσμο, με αποτέλεσμα ένας άνθρωπος ο οποίος βρίσκεται μέσα σε ένα θαλάσσιο ρεύμα, να κατασπαταλά τις δυνάμεις του κολυμπώντας κόντρα σε αυτό και τελικά να χάνει τη ζωη του. Τα ρεύματα στις ελληνικές παραλίες έχουν ένα μέσο όρο μήκους 10-50μ, πράγμα το οποίο θα έπρεπε να εμψυχώνει καποιον κολυμβητή που βρίσκεται μέσα σε αυτό και όχι να τον πανικοβάλλει.
- Μύθος Νο2: “Για να βγείς απο ένα ρεύμα πρέπει να κολυμπήσεις με όλη σου τη δύναμη κόντρα σε αυτό”
Η αντίληψη αυτή είναι η κύρια αιτία θανάτου και θα αναλυθεί παρακάτω.
- Μύθος Νο3: “Εάν έχεις παρακολουθήσει ένα σεμινάριο ή έχεις διαβάσει ένα αρθρο, είσαι πλεον ικανός ναυαγοσώστης”
Λοιπόν αυτό το θέμα δεν είναι καθόλου απλό. Καταρχάς θα γίνω γραφικός και θα πω πως η θάλασσα δεν είναι αυτό που φαίνεται απέξω μιας και η πραγματική δυσκολία δεν έχει καμία απολύτως σχέση με αυτή που εκτιμάει ο παρατηρητής. Η καλή θέληση βεβαίως εκτιμάται, αλλά η καλή θέληση πάρα πολλές φορές έχει πολλαπλασιάσει τον αριθμό των θυμάτων. Χαρακτηριστικά θυμάμαι περιστατικό στο οποίο κλήθηκα να διασώσω μια νεαρή, η οποία προσπάθησε να διασώσει έναν ηλικιωμένο, ο οποίος προσπάθησε να διασώσει έναν ανήλικο. Ένας πρόχειρος υπολογισμός 60+75+40 κιλά=175kg. Εκατον Εβδομήντα Πέντε κιλά ρυμούλκησης. Θα προτιμούσα να λάμβανα μόνος μέρος σε Plane Pull. Πέραν τούτου, ένα θύμα υπο έντονο στρες, υπερπολλαπλασιάζει τη δύναμη του και γίνεται εξαιρετικά επιθετικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το οποίο ανακαλώ, πατέρας ο οποίος βύθιζε την ίδια του την κόρη ωστε να τη χρησιμοποιήσει ως μέσο πλευστότητας.
- Μύθος Νο4: “Ό,τι καιρό και σημαία και να έχει, ο ναυαγοσώστης έχει την υποχρέωση να πραγματοποιήσει διάσωση”
Μέγα Λάθος. Δεν υπάρχει πουθενά γραμμένο πως η ασφάλεια του θύματος βρίσκεται ανώτερα σε ιεραρχία απο την ασφάλεια του ναυαγοσώστη. ΑΥΣΤΗΡΑ. Απο την στιγμή που υπάρχει Κόκκινη Σημαία, είσαι είτε στην θέληση του Ναυαγοσώστη, ή στου Θεού.
- Μύθος Νο5:”Εάν φωνάξετε βοήθεια κάποιος θα σας ακούσει”
Σε συνθήκες δυνατού κυματισμού και αέρα εάν βρίσκεστε σε μεγάλη απόσταση απο την ακτή, με το να φωνάξετε για βοήθεια το μόνο που θα καταφέρετε είναι να αρχίσετε να λαχανιάζετε. Είναι αδύνατον πολλές φορές να ακουστεί ακόμα και η σφυρίχτρα του ναυαγοσώστη. Δοκιμάστε να φωνάξετε μια-δυο φορές και έπειτα επενδύστε σε σινιάλα με τα χέρια. Δε χρειάζεται πανικός. Ηρεμία και εαν ειναι δυνατόν να ξεκουραστείτε σε ύπτια θέση καντε το.
Μιας λοιπόν και μιλάμε για σημαίες. Όλα αυτα τα χρόνια έχω διαπιστώσει πως η άγνοια για την σημασία των σημαιών είναι τεράστια. Έχουμε λοιπον:
Πράσινη: Η θάλασσα είναι ασφαλής.
Κίτρινη: Απαιτείται προσοχή. Μην απομακρύνεστε απο την ακτή και ενημερωθείτε απο τον Ναυαγοσώστη για το ποια τμήματα της παραλίας προβλέπονται για κολύμβηση.
Κόκκινη: Απαγορεύεται αυστηρά η είσοδος στο νερό. Θάλασσα πολύ επικίνδυνη.
Σε ένα ναυαγοσωστικό πύργο θα δείτε επιπλέον δυο σημαίες:
Παράδειγμα:
Τι είναι ένα θαλάσσιο ρεύμα;
Είναι η κίνηση ενός τμήματος νερού προς μια συγκεκριμένη η ανορθόδοξη κατεύθυνση, ανεξάρτητα απο την υπόλοιπη θάλασσα.
Πως μπορώ να ξεχωρίσω ένα θαλάσσιο ρεύμα;
Το ότι τα ρεύματα είναι υπόγεια και δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι, αποτελεί επίσης μύθο. Αυτό αφορά μεγαλύτερα βάθη απο τα συνηθισμένα.Είναι όμως πιο εύκολο να εντοπιστούν απο ψηλά και για ικανό χρονικό διάστημα. Μερικά χαρακτηριστικά τα οποία καθιστούν τα ρεύματα ορατά είναι:
1) Υπάρχει μια διακοπή στην κυματογραμμή όπως φαίνεται στην παραπάνω εικόνα. Αυτό συμβαίνει λόγο της τοπογραφίας του βυθού που έχει ως αποτέλεσμα ο όγκος του υγρού μέσα στα όρια του ρεύματος να κινείται αντίθετα απο την φορά των κυμάτων.
2) Η επιφάνεια του νερού στο ρεύμα δεν είναι τόσο κυματώδης, αλλά θυμίζει την εικόνα ενός αναβράζοντος Depon.
3) Ακολουθούν παράδοξα μοτίβα κινήσεων. Ένα επικίνδυνο σημείο και επιβεβαιωμένο ρεύμα δεν είναι απαραίτητο ότι συνεχώς κινείται αντίθετα απο το κύμα. Οι κινήσεις του είναι περιοδικές και κυρίως τυχαίες. Για παράδειγμα, εαν κάποιος κολυμβητής σταθεί απέξω, εκτιμήσει την κατάσταση ως ασφαλή και μπει στο νερό, έχει διανύσει αρκετό χρόνο ωστε το ρεύμα να προλάβει να ενεργοποιηθεί και να βρεθεί προ εκπλήξεως. Χρειάζεται για κάθε ρεύμα διαφορετικός χρόνος παρατήρησης ωστε να κριθει ως ασφαλές.
Τι μπορούμε να κάνουμε εαν βρεθούμε εγκλωβισμένοι σε ένα ρεύμα;
Η πλειοψηφία των θανάτων απο πνιγμούς οφείλεται στην κόπωση. Πολλοί λουόμενοι λόγω άγνοιας προσπαθούν απελπισμένα να κολυμπήσουν κόντρα στο ρεύμα οπου και φυσικά εξαντλούν τις δυνάμεις τους, αναπνέουν ακανόνιστα, εμβαπτίζονται στο νερό και ξεκινά η θανατηφόρα αλληλουχία απο προβλήματα στις αεροφόρους οδούς (στόμα, μύτη) και φτάνουν μέχρι και τις χημικές διαταραχές στο σώμα.
Οι ενέργειες:
1) Κρατάμε την ψυχραιμία μας, κάνουμε σινιάλο στους παρευρισκόμενους με μια σχετική εξοικονόμηση στις δυνάμεις μας. Το μέλημα μας είναι να ειδοποιηθεί κάποιος και να μείνουμε στην επιφάνεια.
2) Οι μόνες έξοδοι απο το ρεύμα είναι, είτε να μας φτάσει στο τέλος του (λεπτή πράσινη γραμμή) και να βγουμε απο 10-15μ πιο μακρυά, είτε να κολυμπήσουμε σε γωνία 45° (έντονη πράσινη γραμμή) , κάθετα δηλαδή σε αυτό όπως φαίνεται στην εικόνα. Η δεύτερη μέθοδος απαιτεί λίγο καλύτερη φυσική κατάσταση και πιο επιθετική κολύμβηση.
3) Πρόληψη υπέρ αντιμετώπισης. Τα συνήθη ωράρια ναυαγοσωστών είναι 10.30-17.30. Καλό λοιπόν θα είναι να ενημερωθούμε απο τον υπεύθυνο ναυαγοσώστη, για τα ασφαλή τμήματα της παραλίας και να ακολουθήσουμε πιστά τα όρια τα οποία θέτει. Όταν ενημερωθούμε πως υπάρχει ενεργό ρεύμα ΔΕΝ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΣΤΑ 10 ΜΕΤΡΑ. Η δύναμη του νερού είναι τεράστια ακόμα και όταν το ύψους του είναι στα γόνατα σας. Αφήστε την περιέργεια για τα Waterpark. Θεωρείται πλεόν αυτονόητο πως απαγορεύεται η κολύμβηση μετά απο γέυμα η χρήση οινοπνευματωδών. Απο την άλλη όμως θα πρέπει να είμαστε ενυδατωμένοι και όχι με άδειο στομάχι όλη μέρα ειδικά σε περιόδους καύσωνα. Επίσης οι ευάλωτες ηλικιακές ομάδες καλό θα ήταν να συνοδεύονται απο κάποιον συγγενή-παρατηρητή.
4) Σε περίπτωση που έχετε “πιει” αρκετό νερό, μεταφερθείτε στο τοπικό νοσοκομείο καθώς ο κίνδυνος του “δευτερεύοντος πνιγμού” εξακολουθεί να υφίσταται για αρκετές ώρες, ίσως και μέρες, χρόνος ο οποίος είναι συνάρτηση του όγκου νερού που έχει καταπωθεί, της ηλικίας (παιδιά, υπερήλικες) και της γενικής κατάστασης της υγείας.
5) Εαν υπάρξετε μάρτυρες κάποιου περιστατικού, ειδοποιήστε τον ναυαγοσώστη σε υπηρεσία, ενημερώστε τους ντόπιους σε απουσία αυτού καθώς και τη λιμενική αρχή. (Τηλ 108) Εάν το συμβάν χρήζει Α’ Βοήθειες και βρίσκεστε μόνοι, καλέστε 166 και αφου δώσετε τα απαραίτητα στοιχεία ζητήστε απο τον τηλεφωνητή να σας δώσει οδηγίες.
Καλό Καλοκαίρι!
Τζομπανάκης Ι. Αντώνιος. Δοκ. Πυροσβέστης Διασώστης Ορμητικών Νερών και Πλυμμηρικών Καταστάσεων Rescue 3 GR Επ/τίας Ναυαγοσώστης-Αυτοδύτης
